Në të kaluarën, për të bërë një analizë gjaku apo ndonjë test tjetër laboratorik, duhej patjetër të shkoje te mjeku dhe të merrje një rekomandim. Sot, kjo ka ndryshuar. Shumë laboratorë ofrojnë mundësinë që të bësh analiza edhe pa pasur një udhëzim mjekësor. Kjo i jep më shumë kontroll vetes tënde mbi shëndetin dhe e bën të lehtë që të kontrollosh trupin tënd në kohën që të përshtatet më shumë.
Këto shërbime janë shumë të dobishme për ata që duan të monitorojnë shëndetin e tyre rregullisht, të parandalojnë sëmundjet apo thjesht të marrin një pamje të përgjithshme të organizmit pa kaluar nëpër procedura të gjata. Për më tepër, disa laboratorë ofrojnë paketa me analiza bazë që kushtojnë pak dhe japin informacion të vlefshëm për gjendjen tënde fizike.
Pjesa Kryesore
Çfarë janë testet pa rekomandim?
Janë analiza që mund t’i bësh vetë, pa pasur nevojë të marrësh leje apo udhëzim nga një mjek. Disa nga këto përfshijnë:
- Analiza gjaku për kontroll të përgjithshëm
- Matja e nivelit të sheqerit në gjak
- Kontrolli i kolesterolit
- Testet për mungesë vitaminash (si vitamina D apo B12)
- Teste për funksionin e mëlçisë apo veshkave
- Analiza të urinës
- Kontroll për infeksione të zakonshme
Mjafton të shkosh në një laborator që ofron këto shërbime, të kërkosh testin që të duhet, dhe të marrësh rezultatin brenda pak ditësh – shpesh edhe brenda ditës.
Kur është e dobishme të bësh analiza pa rekomandim?
Ka raste kur nuk ke simptoma të rënda, por ndjen që diçka nuk shkon. Ja disa shembuj të zakonshëm:
- Je lodhur shpesh pa arsye dhe do të shohësh nëse ke mungesë hekuri apo vitaminash.
- Ke shtuar ose humbur peshë papritur dhe do të kontrollosh hormonet.
- Do të ndjekësh nivelin e kolesterolit për të parandaluar probleme me zemrën.
- Je kurioz për gjendjen tënde shëndetësore dhe do të bësh një kontroll rutinë.
Në këto raste, të shkosh direkt në laborator të kursen kohë dhe shpesh edhe para.
Çfarë duhet të dish para se të bësh një test?
Edhe pse s’ka nevojë për rekomandim, ka disa gjëra që duhet t’i marrësh parasysh:
- Informohu paraprakisht: Lexo për testin që po bën. Disa kërkojnë të jesh esëll (mos kesh ngrënë për disa orë), sidomos analiza gjaku për sheqerin apo kolesterolin.
- Zgjidh një laborator të besueshëm: Shiko komente online ose pyet miqtë për përvoja të tyre.
- Shpjegimi i rezultateve: Rezultatet vijnë me vlera referuese (normale), por nëse nuk i kupton mirë, gjithmonë është ide e mirë t’i diskutosh me një mjek më pas.
A mund të zëvendësojnë këto analiza vizitën te mjeku?
Jo gjithmonë. Edhe pse të japin një pasqyrë të rëndësishme për shëndetin tënd, mjeku ka dijeni të thelluara për të kuptuar problemet në një mënyrë më të plotë. Testet pa rekomandim janë një mënyrë shumë e mirë për të filluar, por nëse del diçka jo në rregull, gjithmonë duhet të konsultohesh me një profesionist.
Shembuj nga jeta e përditshme
- Arta, 32 vjeç, punon gjithë ditën dhe nuk ka kohë për vizita mjekësore. Bëri një test për hekurin sepse po ndjehej e lodhur. Doli se kishte mungesë dhe nisi trajtimin me ndihmën e mjekut.
- Erjoni, 45 vjeç, kontrollon kolesterolin çdo 6 muaj për të mbajtur nën kontroll shëndetin e zemrës. I bën analizat direkt në laborator, pa kaluar nga klinika.